Co jest celem oddychania?
Podstawowym celem oddychania jest dostarczenie do organizmu niezbędnego do życia powietrza. Oddychanie jest naturalną i niezbędną do życia czynnością fizjologiczną, ale jest także bardzo ważne dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania dziecka.
Jakie oddychanie jest prawidłowe?
Niezależnie od pory dnia, w czasie spoczynku, różnych aktywności, zabawy, podczas snu dziecko powinno oddychać NOSEM.
Najbardziej pożądany i najgłębszy sposób oddychania to oddychanie żebrowo-brzuszne. Oddech powinien odbywać się bez wysiłku, powinien być cichy, miarowy, delikatny i spokojny.
Podczas mówienia natomiast powietrze wdychane jest głównie ustami a wydychane ustami lub nosem. Wdech jest szybki i rytmiczny, a wydech, podczas którego odbywa się wypowiedź- długi i powolny.
Jak rozpoznać zaburzenia oddychania u dzieci?
Zaburzenia oddychania u dzieci możemy rozpoznać najczęściej po stale otwartej buzi, suchości w jamie ustnej, spierzchniętych ustach, częstych i nawracających infekcjach dróg oddechowych, nadmiernym napięciu w obrębie ramion, szyi, krtani, wadach postawy, niewyraźnej mowie, nierównomiernym oddechu, zaburzeniach snu, problemach z koncentracją, zmęczeniu czy chrapaniu w nocy.
Jakie mogą być przyczyny nieprawidłowego oddychania?
Najczęściej występujące przyczyny nieprawidłowego oddychania to:
– przerost migdałów podniebiennych i migdała gardłowego;
– patologiczne zmiany w jamie nosowej, np. polipy, skrzywienie przegrody nosowej;
– alergie i częste infekcje górnych dróg oddechowych (stale zatkany katarem nos uniemożliwia prawidłowy oddech);
– obniżone napięcie mięśniowe (jeśli mięśnie aparatu mowy są zbyt słabe żuchwa opada, wargi są niedomknięte i kształtuje się ustny tor oddechowy);
– parafunkcje (np. częste, zbyt długie podawanie smoczka, butelki, niekapka, obgryzanie paznokci, ssanie kciuka, włosów, nagryzanie ołówka, długopisu utrwalają ustny tor oddechowy, nawet, gdy drogi oddechowe są drożne).
Dlaczego oddech nosem jest tak ważny?
Pobrane powietrze zostaje oczyszczone, ogrzane i nawilżone. Oddech torem nosowym pozytywnie wpływa na rozwój szczęki i zgryzu oraz na rozwój twarzoczaszki. Dotlenia komórki organizmu, poprawia pamięć, koncentrację, percepcję, wspomaga odporność organizmu. Korzystnie wpływa na postawę ciała, wspiera prawidłowe połykanie i pozycję spoczynkową języka. Pozytywnie wpływa również na regulację emocji.
Jakie są konsekwencje oddychania przez usta?
– niedostateczne dotlenienie układu nerwowego, co powoduje zaburzenia koncentracji uwagi, zwiększoną męczliwość, trudności w nauce;
– zaburzenia gospodarowania powietrzem, gdyż oddychanie przez usta skutkuje krótką fazą wdechową i wydechową, ograniczoną pracą i niską sprawnością przepony – dziecko mówi szybko, często dobierając powietrze w czasie wypowiedzi, niezgodnie z pauzą logiczną. Taki sposób mówienia może być jednym z czynników utrwalających niepłynność mowy;
– zaburzenie rozwoju aparatu mowy oraz powstanie i utrwalanie wad wymowy;
– infekcje górnych dróg oddechowych, bo oddychanie przez usta sprzyja infekowaniu tylnej ściany gardła oraz górnych dróg oddechowych;
– kształtowanie się wad postawy na skutek nieprawidłowego oddychania poprzez eliminację udziału mięśni klatki piersiowej, pozorne zapadnięcie mostka z powodu przemieszczania się barków do przodu, pogłębienia dołków nadobojczykowych i charakterystycznego odstawania dolnych kątów łopatek na plecach, co prowadzi do hiperlordozy odcinka lędźwiowego i szyjnego;
– hipotonia mięśnia okrężnego warg, niewydolność warg, wiotkość mięśni policzkowych– wargi są stale rozchylone, górna warga często jest lekko uniesiona; wiotkość warg powoduje trudności ze sprawnym jedzeniem, innym problemem jest utrudnione dmuchanie, które często skutkuje niemożnością oczyszczenia, wydmuchania nosa;
– obniżone napięcie i wiotkość mięśni żwaczy, które odpowiadają za odruch żucia.
Co jest celem ćwiczeń oddechowych?
Celem ćwiczeń oddechowych może być:
– poszerzenie pojemności płuc;
– wzmocnienie mięśni biorących udział w oddychaniu;
– wyrobienie prawidłowego toru oddechowego;
– odróżnienie fazy wdechu i wydechu oraz wyrobienie umiejętności szybkiego, pełnego wdechu i wydłużonej fazy wydechowej;
– dostosowanie długości wydechu do czasu trwania wypowiedzi;
– zsynchronizowanie pauz oddechowych z treścią wypowiedzi.
O czym warto pamiętać podczas ćwiczeń oddechowych?
Ćwiczenia oddechowe z dziećmi powinny być prowadzone w formie zabawy i dostosowane do ich indywidualnych możliwości. Należy je wykonywać systematycznie przez kilka minut, w różnych pozycjach ciała, w przewietrzonym pomieszczeniu, przed jedzeniem lub 2–3 godziny po posiłku. Nos powinien być drożny, ciało rozluźnione, postawa swobodna.
Jakie są przykładowe zabawy oddechowe dla dzieci?
Jest wiele prostych ćwiczeń oddechowych, nie wymagających wyszukanych pomocy. Można je wykonywać w domu i na świeżym powietrzu. Są dla dzieci świetną zabawą, która korzystnie wpływa na ich zdrowie, rozwój i nastrój. Są to:
– dmuchanie baniek mydlanych,
– dmuchanie piórek, skrawków papieru, wacików, liści, lekkich piłeczek umieszczonych na płaskiej powierzchni lub nitce;
– wąchanie kwiatów, ziół, przypraw, pojemniczków zapachowych
– przenoszenie słomką skrawków papieru, kawałków gąbki, papierków, pomponów, chrupek
– dmuchanie przez słomkę do kubka z wodą (wywoływanie burzy)
– zdmuchiwanie płomienia świecy ze stopniowaniem siły i odległości
– wprawianie w ruch wiatraczków
– dmuchanie w gwizdki, trąbki
– nadmuchiwanie balonów
– rozdmuchiwanie kolorowych farb na papierze
– dmuchanie na papierowe łódki lub styropianowe zabawki na powierzchni wody
– ćwiczenia oddechowe wykonywane w różnych pozycjach ciała: na stojąco, w siadzie i leżeniu, połączone z ruchami rąk i nóg.
Bibliografia:
Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji, D. Pluta- Wojciechowska, 2018
https://instytutlogopedyczny.pl/blog/236-artykul-co-ma-wspolnego-oddychanie-z-wadami wymowy.
https://instytutlogopedyczny.pl/blog/236-artykul-co-ma-wspolnego-oddychanie-z-wadami%20wymowy.